Nationaal Park de Loons en Drunense Duinen ligt globaal tussen Tilburg, Waalwijk en 's Hertogenbosch.

Hier kunt u eindeloos struinen in de ‘Brabantse Sahara’, fietsen door uitgestrekte bossen of paardrijden over zandheuvels. Ontdek een dassenspoor en sta oog in oog met reeën en roofvogels. Van de natuur genieten kan hier vier seizoenen lang.

Ontstaan van het landschap
De ontstaansgeschiedenis van de Loonse en Drunense Duinen is een samenspel van natuurlijke processen én menselijk handelen.

De ijstijd
Gedurende de barre poolwinters van de laatste ijstijd waaide zand en leem uit het noordelijk gelegen Maasdal. Hierdoor ontstonden zandruggen op verschillende plaatsen in Brabant. Een zacht glooiend landschap, met afwisselend hoge zandbulten en laag gelegen leemhoudende bodems, vormde het beeld van het toenmalige landschap. Hier tussendoor kringelden vele laaglandbeekjes ook wel Ley genoemd. De dekzandrug van de Loonse en Drunense Duinen werd omringd door moerassen. In het noorden en westen lagen de venen van de Langstraat en Kaatsheuvel, ten zuiden en oosten de beekdalen van de Zand- en Broekley.

Bewoning
Al snel werden de randzones van de huidige duinen bewoond. Toen de mens in de Middeleeuwen veel van de natte gebieden ging ontwateren en bewerken, verdroogden de hoge gronden van de zandrug. Door deze schrale en droge bodem hebben boeren zich in het verleden tot het uiterste moeten inspannen om hun gronden productief te houden. Om de zandgrond vruchtbaar te maken werd deze op diverse manieren bemest, maar deze methode bleek funest te zijn voor de kwetsbare omgeving.

De mens in het landschap

Voorwerpen in het zand
Het hele gebied laat sporen zien van intensief menselijk gebruik. Tot begin jaren ‘90 zijn de duinen gebruikt als militair oefenterrein. Maar naast granaatscherven en kogelhulzen uit het recente verleden zijn soms zelfs werktuigen van jagers uit de steentijd te vinden. Door het stuivende zand kunnen deze voorwerpen zomaar van de ene op de andere dag vanuit het zand te voorschijn komen. Je moet dus wel een beetje geluk hebben om iets te vinden!

Balans tussen cultuur en natuur
Het beheer van een cultuurhistorisch landschap betekent dat er een balans gevonden moet worden tussen cultuurhistorische waarden en natuurwaarden. Het landgoedkarakter blijft behouden door een fraaie afwisseling van akkers, weilanden en bossen. Door het behoud van oude gebouwen, lanen en bijzondere elementen zoals de turfvaart, blijft de menselijke invloed uit het verleden zichtbaar. Deze diversiteit aan landschappen heeft ervoor gezorgd dat er een rijke planten- en dierenwereld is ontstaan. Ook zijn er mede hierdoor bijzondere landschapselementen te vinden in dit Nationale Park.

Randwallen
Vooral de randen van het duingebied zijn omzoomd door hoge zandlichamen, randwallen genoemd. Deze zijn ontstaan doordat de lokale dorpsbewoners zich wilden beschermen tegen het oprukkende zand. Zij plantten daarom houtsingels om hun akkers. Vele hiervan zijn in de loop der eeuwen door het stuivend zand bedolven. Soms steekt de kruin van de inmiddels hoge bomen nog boven een zandwal uit. In het centrale gebied zijn ook wallen te vinden van oude ondergestoven wegen met laanbeplanting, zoals tussen Drunen en Oisterwijk.

Fortduinen
Soms stuit je op alleenstaande bomen of boomgroepen die eveneens een moeizame strijd tegen het zand leveren. Zij zien er uit als een zandheuvel met een groene pruik. In het zandlichaam bevinden zich soms honderden jaren oude eiken. Hun robuuste karakter heeft er toe geleid dat ze fortduinen genoemd worden.

Stuifvormen
Naast randwallen en fortduinen zijn er ook verschillende kleinere stuifverschijnselen in de Loonse en Drunense Duinen te zien. Bijvoorbeeld rondom een graspol, onder een boomwortel of de steeds weer veranderende ribbelstructuren op de kale zandvlakte.

Vennen
Door het wegstuiven van zand ontstaan op andere plekken laagten. Het uitstuiven van deze laagten eindigt pas als er een harde bodem wordt bereikt. Vaak is deze leemhoudend en laat het regenwater slecht door. Hierdoor ontstaan vennen die in de Loonse en Drunense Duinen meestal van tijdelijke aard zijn.

Oerbanken
In het stuifzandgebied is op sommige plaatsen een zwarte of bruine bodem te zien. Deze compacte laag is ijzer- en humushoudend. Het materiaal is afkomstig van de vroegere bos- en heidebodems, door regenwater in lagen of banken afgezet.

Planten en dieren
Het is uniek voor Nederland om binnen één Nationaal Park twee zo verschillende natuurgebieden als de Brand en de Loonse en Drunense Duinen aan te treffen. De arme, droge en zanderige duinen staan in schril contrast met de voedselrijke, weelderig begroeide, zompige moerassen en weilanden van de Brand. Door deze grote variatie aan leefgebieden kent De Loonse en Drunense Duinen een grote diversiteit aan planten en dieren.

Horeca en informatie
Rondom de Loonse en Drunense Duinen liggen een aantal fraaie horecagelegenheden: café Bosch en Duin, uitspanning De Rustende Jager, café De Roestelberg, café De Klinkaert, café De Drie Linden in Giersbergen.

Bij deze horecagelegenheden kunt u ook terecht voor informatie en routekaarten.

Bij uitspanning De Rustende Jager bestaat de mogelijkheid tot het huren van fietsen.

Foto's van links naar rechts: café Bosch en Duin, uitspanning De Rustende Jager, café De Roestelberg, café De Klinkaert, café De Drie Linden in Giersbergen.

Klik hier voor de overzichtskaart.

Klik hieronder op één van de gerelateerde pagina's:

• Giersbergen
• De Brand
• Plantloon