Over Sterzing, de middeleeuwse handelsstad

Het stadje Vipiteno (Sterzing: 948 m; 5300 inw.) ligt in een breed bekken van het dal van de Isarco (Eisacktal), waarin het Val Ridanna (Ridnauntal) en Val di Vizze (Pfitscher Tal: zie ook ons verslag van de Pfitscherjoch) uitmonden. De hellingen van de omringende bergen zijn bedekt met naaldwouden.
Het stadsbeeld getuigd volop van het rijke verleden, toen Vipiteno stapelrecht had en dus een belangrijk handelscentrum was aan de Brennerweg. Bovendien bevonden zich in de omstreken ook zilver- koper en zinkmijnen en grote leisteengroeven. In de 15e eeuw waren hier maar liefst 10.000 mijnwerkers werkzaam.
Bij de Zwölferturm (15e eeuw) begint de oude buitenstad (merkwaardig 'Neustadt' genaamd) met haar schilderachtige straten, die omzoomd worden door prachtige, rijk versierde oude huizen met gekanteelde gevels en lange arcadengalerijen (met winkels). Vooral de Hauptstrasse is het aanzien waard. Daar staat ook het laatgotische raadhuis, dat twee gekanteelde torens, een mooie erker, smeedijzeren versieringen en een reusachtige stadhuiszaal met schitterende houten zoldering heeft. Aan het stadhuis is het Ballhaus gebouwd, eertijds een opslagplaats voor de handelswaren die over de Giovo-(Jaufen-) en de Brennerpas gingen.
De parochiekerk 'Unsere Liebe Frau im Moos' is een mooi voorbeeld van hallenbouw. Het vleugelaltaar (1456) is het meersterwerk van de Duitse beeldhouwer Hans Mültscher uit Ulm. Toen het kerkje in barokstijl werd verbouwd, zijn de luiken verwijderd. Vier beelden van Mültscher staan nog op het hoogaltaar. Na de barokisierung onderging het interieur een versiering in rococostijl met schilderingen van Adam Mölk.
Aan de zuidrand van het stadje staat het Deutschhaus (15e-16e eeuw), dat eertijds een commanderie van de Duitse Orde herbergde. Naast dit huis staat de St. Elisabethkerk (circa 1500). De plafondschilderingen en het hoogaltaar zijn van Mathäus von Günther.
De Spital zum Heiligen Geist is een mooie gotische kerk met rijke schilderingen van Hans Brunico. De Jöchlstoren heeft een prachtigen zoldering vol houtsnijwerk.

Ten zuiden van Sterzing, naar de gemeente Freienfeld toe, herinneren een aantal vondsten, waaronder grafstenen, mijlpalen en de Mithras-steen nog aan de aanwezigheid van de Romeinen. In het noorden is er de ongerepte natuur, die uitnodigt tot wandelen en vertoeven. Het Pfitschtal, waar het gehucht Wiesen is gelegen, is een bekend en uniek hooggelegen dal in het midden van de Alpen. Machtige gletsjers en bergen van meer dan 3.000 meter hoog lokken enthousiaste bergbeklimmers; langlaufers halen hun hartje op aan de 25 kilometer lange gespoorde loipe.

Penser Joch

Kenmerken:

• Hoogte 2215 meter;
• Van Bozen (Bolzano);
• Naar Sterzing (Vipiteno);
• Stijging 13%;
• Wegdek asfalt;
• Winterafsluiting ja.

De Penser Joch (Italiaans, Passo di Pénnes) is een bergpas in het Italiaanse Zuid-Tirol. De 2215 meter hoge pas vormt de verbinding tussen het Sarntal ten noorden van de provinciehoofdstad Bozen (Bolzano) en het Wipptal bij Sterzing (Vipiteno). Hemelsbreed is de route over de Penser Joch de kortste verbinding tussen Bozen en het Oostenrijkse Innsbruck. In 1938 kwam de huidge weg, met de aanlegging van het deel tussen de top en Sterzing gereed.

De pashoogte is zowel vanuit noordelijke als vanuit zuidelijke richting te bereiken via een goed berijdbare weg. Nabij de top is deze chterer af en toe smaller en bochtiger. Vanaf de Penser Joch heeft men een goed uitzicht over de Zillertaler Alpen.

Bron: www.wikipedia.nl

Over de Penserjoch en het Sarntal

Midden door de Alpi Sarentine loopt weg nr. 508 over de Passo di Pénnes (2215 m) naar het Valle Sarentina (Sarntal) en Bolzano (Bozen). Wat de afstand (67 km) betreft, vormt weg nr. 508 de kortste verbinding tussen Vipiteno (Sterzing) en Bolzano, maar toch is de iets langere autostrada door het Valle Isarco (Eisacktal) - ondanks de geweldige drukte in de zomer - veel sneller. De route over de Passo di Pénnes is namelijk lang niet gemakkelijk en kan daarom alleen aanbevolen worden aan de niet-gehaaste toerist die ervaring heeft met rijden in de bergen. Aan de noordzijde van de pas komen stijgingen van 13% voor, aan de zuidzijde van 12%. De weg is verboden voor auto's met caravan en is doorgaans slechts bereidbaar van mei tot november.
Even buiten Vipiteno staat links van de weg (bij het dorpje Pruno/Elzenbaum) het kleine maar toch zeer romantische kasteel Reifenstein (Castello Tosso). Interessant in dit puur middeleeuwse bouwwerk zijn de keuken, de kamers van de landsknechten en de 'Grüne Saal' met zijn schilderingen. Onderweg naar de pashoogte kunt u hier en daar genieten van uitzichten op het dal van van de Isarco en de Stubaier Alpen. Op de pashoogte heeft u naar het noordoosten een bijzonder fraai gezicht op de Zillertaler Alpen.

Vanaf de pas, tussen de hellingen vol alpenroosjes, daalt de weg door het nagenoeg onbewoonde Val di Pénnes (Penser Tal), dat overgaat in het eveneens spaarzaam bewoonde Valle Sarentina (Sarntal). Vanwege de afzijdige ligging hebben de bewoners van deze dalen hun oude levensstijl behouden. De boerengemeenschappen gaan zeker op zondag in klederdracht naar de kerk. De grootste van deze gemeenschappen is Sarentino (Sarnthein: 966 m; 2800 inw.), gelegen tussen de naaldbossen. Het dorp wordt beheerst door het iets hoger gelegen kasteel Reinegg (Castello Regino) uit de 13e eeuw, en de burcht Kränzelstein, eveneens uit de 13e eeuw maar in een latere eeuw verbouwd. Het Cyprankerkje is binnenin geheel met fresco's bedekt. De schilderingen op de noordmuur van het schip dateren van de 14e eeuw: Lijden van Christus en het martelaarschap van St. Cyprianus (sleutel bij het tankstation). Ongeveer 10 km ten zuiden van Sarentino vernauwt het dal zich tot een zeer romantische kloof, waardoor de Talvera (Talferbach) bruisend stroomt naar het bekken van Bolzano. Tegen de rotswand van deze kloof is met veel moeite een weg aangelegd; liefst 23 tunnels moesten daarvoor worden geboord. Bij Campolasta (Astfeld) ten noorden van Sarentino komt de Durnholzer uit in de Talvera.

(Overgenomen uit de ANWB reisgids, gouden serie: Dolomieten-Gardameer)