Lötschental

Wat voor de één een nachtmerrie is, is voor de ander een uitdaging. Dit overkwam ons.

De laatste dag van onze vakantie in Grächen (Zwitserland) in 1999 begon met regen. Rond 11:00uur werd het droog. Vanuit onze vakantiewoning in Rittinen hadden wij een prachtig uitzicht op het bergdorpje Jungu. Dat kleine bergdorpje op een rots aan de overzijde van het Matteral lag daar al heel lang en heel verleidelijk naar mij te lonken. Op mij had Jungu een onweerstaanbare aantrekkingskracht om er eens heen te wandelen.

Jungu is alleen te voet of met een kabelbaan te bereiken. Een aantal keren per dag zagen wij vanuit St. Niklaus de twee cabines als kleine luciferdoosjes van St. Niklaus naar Jungu en v.v. gaan. De vraag was alleen: hoe kom je in hemelsnaam te voet vanuit St. Niklaus naar boven. Er was namelijk geen wandelweg vanuit onze vakantiewoning te ontdekken. Dat de wandeling niet licht zou zijn was ons duidelijk: St. Niklaus ligt op 1100m en de eerste woningen van Jungu op 1955m.

Deze laatste dag moest het lukken, mijn doel stond vast, het moest vandaag want mijn mobiliteit gaat achteruit en ik wist niet of ik nog een kans in de komende jaren zou krijgen. De andere drie van het gezelschap hadden zoiets van: we zien wel. De wandeling naar Jungu was steil, vermoeiend omdat de zon steeds feller ging schijnen. Onderweg waren de uitzichten over het Mattertal en de omgeving overweldigend. Langs een smal bergpad ging het steeds verder omhoog. Met elke meter klimmen veranderde het uitzicht over de omgeving en werd alsmaar mooier en mooier.

Eenmaal boven, hebben de anderen gerust terwijl ik de omgeving op foto’s (helaas nog geen digitale) en video vastlegde. Het uitzicht reikte van de Monte Rosa tot aan de Aletschgletscher.

Maar nu terug. Het was nog even klimmen naar het onbemande kabelbaanstationnetje. Rond 15:00 uur zou er weer een gondel naar St. Niklaus vertrekken. We zorgden dat we op tijd aanwezig waren en precies op tijd kwam de cabine naar boven. We stapten onzeker in de 4 persoons cabine in. Een beetje onwennig en nerveus zaten wij te wachten op het vertrek toen plotseling ergens uit een luidspreker een “Aussteigen bitte!” in een onvervalst ggrchaa -dialect was te horen. Iedereen die in Wallis op vakantie is geweest en de radio of de mensen wil volgen, zal weten wat ik bedoel. Omdat de woorden niet goed tot ons doordrongen volgde in onvervalst dialect de herhaling. Ok, ok …, we gaan al! Toen we op het platform stonden ging de cabine een aantal keren enkelel meters op en neer. Vervolgens kregen wij via de luidspreker te horen dat we mochten instappen.

Langzaam ging de cabine naar beneden. We konden nu heel goed zien hoe we hadden gelopen, het pad leek vanaf hierboven ontzettend smal. Mijn zwager, die het reizen per kabelbaan niet zo ziet zitten, sprak zijn angst uit dat hij toch nooit hoefde mee te maken dat de kabelbaan boven het hoogste punt zou stilvallen.

Zijn woorden waren nog maar amper uitgesproken, toen het monotone geluid van de kabelbaan in de cabine verstomde. Slechts wat windgeruis was te horen. Vanaf St. Niklaus kwam de andere cabine omhoog (de cabines kunnen afzonderlijk van elkaar bediend worden). De andere cabine stopte net voorbij onze cabine hoog boven de gletsjerrivier Jungbach. Mijn zwager en zijn vrouw begonnen zenuwachtig te praten en vroegen zich af wat hier de bedoeling van was. Van de andere cabine gingen vervolgens de deuren open en één van de twee mannen ging in de deuropening foto’s van ons zitten te maken. Omdat het fotograferen schijnbaar niet goed ging, werd hun cabine een paar keer verplaatst en werden nog een aantal foto’s genomen. Om zijn moed nog meer te tonen, ging de goede man in staande positie uit de deuropening van de cabine hangen om vervolgens een paar foto’s omhoog richting Jungu te maken.

Mijn zwager zat met het zweet op zijn voorhoofd en sprak verontwaardigd uit dat hij nooit meer met deze kabelbaan zou reizen. Het geheel speelde zich op een paar honderd meter boven de grond af.

Hier kun je klikken voor de clip van ons avontuur.

Over het Lötschental

Het Lötschental bestaat eigenlijk uit twee gedeelten: een woest, steil en stenig gedeelte tussen Gampel (634 m) in het Rhônedal en Goppenstein (1216 m), en vervolgens een bijzonder groen en vriendelijk gedeelte, omzoomd door drie- en vierduizenders, tussen Ferden (1374 m) en Fafleralp (1788 m).

Geschiedenis
De allereerste sporen van bewoning zijn afkomstig van zo'n 1000 jaar v.C. Het dal heeft altijd een bijzonder geïsoleerde ligging gehad. Pas in 1913, toen de Lötschbergspoorweg van Brig naar Bern werd geopend, kwam daar enige verandering in. De wegverbinding vanuit Gampel bestaat echter nog maar enkele tientallen jaren. Omdat het dal vroeger slechts een paar maanden per jaar bereikbaar was, hebben zich in de loop der eeuwen een aantal typische gebruiken ontwikkeld die ook nu nog in ere worden gehouden. Een voorbeeld daarvan zijn de houten maskers (Tschäggätä), die men in heel Oberwallis tegenkomt maar die oorspronkelijk uit het Lötschental afkomstig zijn. Deze maskers met een tamelijk onvriendelijk gnoomgezicht worden gedragen door jongens uit het dal, die gekleed in een schapevel op de jaarlijkse vastenavond (meestal eind februari) door de dorpen rennen om zo de geesten (én de meisjes) te laten schrikken en de winter het dal uit te jagen. De bevolking kent inderdaad nog een aantal boze geesten, zoals de Wilde Man, de Zwarte Bok en het levensgevaarlijke Lauwi-dier. Aan deze laatste worden de lawines toegeschreven.

Goppenstein
In Goppenstein verdwijnt de Lötschberg spoorwegtunnel (14,6 km) richting Bern, en rijden regelmatig de autotreinen van en naar Kandersteg in het Berner Oberland. Op de eerste verdieping van het station van Goppenstein is het bezoekerscentrum van het Alptransit-project te bezichtigen (dagelijks geopend, vrij entree). In 1998 werd na verschillende referenda het licht op groen gezet voor de bouw van twee nieuwe spoorwegtunnels (Gotthard en Lötschberg). Het zijn de grootste projecten in de Zwitserse tunnelbouwgeschiedenis. De nieuwe tunnel loopt 400 meter onder Goppenstein; de totale tunnellengte (Fruttigen-Raron) zal 35 km bedragen. Als de tunnel in 2006 in gebruik wordt genomen, zullen er vooral reizigers- en goederentreinen gebruik van maken. De reistijd Bern-Milaan zal bekort worden tot nog geen drie uur. Vrachtauto’s die Zwitserland als doorgangsland gebruiken, zullen al buiten Zwitserland op de trein gezet kunnen worden. De huidige Lötschbergtunnel zal voor autotransport in gebruik blijven. Achter het station begint een gemarkeerd wandelpad (duur: circa een uur) rondom de bouwplaats van de tunnel. Het is soms steil, goed schoeisel is absoluut noodzakelijk. Vanuit een werktunnel komt het puin uit de 400 meter lager gelegen basistunnel. Puintreinen rijden af en aan; in Raron wordt het puin verder verwerkt. Er is een koelsysteem voor het water gebouwd; bij de tunnelbouw stuit men soms op waterstromen die warmer zijn dan 50 graden. Als er bergkristal of ander kostbaar gesteente gevonden wordt, dan (zo wil de traditie in de tunnelbouw) mogen de tunnelbouwers dit zelf behouden. Voor (actuele) achtergrondinformatie over de tunnelbouw: kijk hier. Na Goppenstein verandert het landschap in het vriendelijke gedeelte van het Lötschental.

Ferden (1374 m; 350 inw.)
Ferden ligt aan het begin van het dal, net in de knik naar het noordoosten. Het is een doorsneedorp, maar zonder meer een goede verblijfplaats en uitgangspunt voor tochten en wandelingen. In Ferden wordt op tweede paasdag aan iedereen in het dorp een stukje kaas gegeven met wat brood en wijn. Dit gebruik grijpt terug op een oude legende waarin verhaald wordt dat een boze geest bezit nam van de ziel van een overleden herder, wiens levenswandel niet al te onberispelijk was geweest. 's Nachts joeg de demon het vee uit de stallen het dal in. Als de mensen van het dorp 's ochtends eindelijk hun beesten weer naar huis hadden gejaagd, was de melk intussen onbruikbaar. Om de betovering te vebreken, beloofden zij om iedere jaar de melk van twee dagen aan de armen uit te delen. Daarop vluchtte de boze geest en werd het vee weer met rust gelaten. Om het zekere maar voor het onzekere te nemen, wordt in Ferden nog steeds aan dit Spend von Ferden vastgehouden en maakt men er tegelijk een feestdag van. De Lötschenpas (2690 m), is te voet bereikbaar vanuit Ferden en werd tot het begin van de twintigste eeuw veel gebruikt voor verkeer tussen Berner-Oberland en Wallis.

Kippel (1380 m; 400 inw.)
Het volgende dorpje in het Lötschental is Kippel (1347 m). Het is de belangrijkste plaats van het dal. De witte kerk staat er in zijn huidige vorm sedert 1742. Iets minder dan 50 jaar na de bouw van de kerk hadden de Lötschentalers genoeg geld gespaard, en konden ze zich vrijkopen bij de bisschop van Sion. Kippel zou je het religieuze centrum van het dal kunnen noemen. Het kerkhof naast de kerk is mooi om zijn eenvoud: kleine houten, donkere kruizen voor de overleden volwassenen en witte op de graven van de kinderen. Op kerkelijke hoogtijdagen, waaronder Fronleichnam (Sacramentsdag, tweede donderdag na Pinksteren) is er in Kippel een feestelijke processie, waaraan wordt deelgenomen door de goddelijke grenadiers. Dorpelingen dragen dan oude grenadiersuniformen, die stammen uit de tijd dat veel Lötschentalers als huurling dienden in de legers van Frankrijk en België. Kippel heeft ook een klein museum, waar de geschiedenis en gebruiken van het volk worden getoond.

Andere dorpjes
Wiler heeft een duidelijk ander karakter dan de overige dorpen in het dal. Dat komt omdat een brand in 1909 het dorp geheel in de as legde, en de dorpelingen het vervolgens opnieuw opbouwden. Kuhmad is niet meer dan een gehucht, dat volgt na de dorpjes Ried en Blatten. Links van de weg staat een kapel uit 1655, de Maria Heimsuchung. In het interieur springt het rijk vergulde altaar uit het begin van de 18e eeuw in het oog en een stenen Mariabeeld uit het begin van de 16e eeuw. Fafleralp (1788 m) is het einde van de bewoonde wereld. Een groot, houten hotel met een ouderwets-nostalgisch interieur herinnert aan de start van het toerisme in het Lötschental in de eerste helft van deze eeuw. De self-service afdeling, opzij van het oude hotel gelegen, getuigt dat ook hier de tijd niet heeft stilgestaan. Te voet zijn vanuit Fafleralp mooie tochten te maken, zoals naar de dominerende Langgletsjer en naar de Lötschenlücke (3178 m). Hierover kan het toeristenbureau in Wiler u nader informeren.

Klik hier voor het Lötschental